ص: 2

ص: 3

ص: 4

حفظ حرمت دیگران ..........................................46

دوپینگ ........................................................47

عوارض اجتماعی دوپینگ ................................47

چرا باید دوپینگ را ممنوع کرد ..........................48

فصل ششم: احکام ورزشی

ورزش و وقت نماز ........................................49

ورزش و روزه .............................................50

آهنگ های ورزشی ......................................50

استفتاء .....................................................50

عاریه کردن وسائل ورزشی .............................51

اشیاء پیدا شده در ورزشگاه ............................52

اشیاء جا مانده در ورزشگاه ..............................53

شرطبندی در ورزش ........................................53

احکام شرطبندی ............................................55

فصل هفتم: سفرهای ورزشی

آداب سفر .....................................................59

نماز و روزه در سفرهای ورزشی ......................59

سفرهای خارجی و ورزش ..............................60

فصل هشتم: وظایف مربیان، ورزشکاران و تماشاچیان

وظایف داوران ..............................................65

صحبتی با مربیان ........................................67

وظایف ورزشکاران ........................................67

وظایف تماشاچیان ........................................67

مسائل انضباطی ........................................69

ورزش و ایمنی .............................................69

فصل نهم: مسایل سیاسی، اجتماعی ورزش

استفاده سیاسی .......................................71

ورزش استعماری ...........................................73

ورزش وسیله ای برای کسب درآمد .....................73

شغل و ورزش ..................................................75

مسائل قضائی ورزش ......................................76

ورزش درمانی .................................................79

معلولین و ورزش ............................................79

احکام ورزش معلولین ....................................79

آیا می دانید؟ .................................................80

ص: 6

مجموعه حاضر نقطه پیوند »فقه« و »زندگی« است؛ که چگونگی تأمین معیشت حلال را به مسلمانان و صاحبان مشاغل گوناگون می آموزد و فقه را از تئوری به عمل نزدیک می سازد.

آنچه در پیش رو دارید دوازدهمین شماره از مجموعه فقه و زندگی است که موازین یک ورزش سالم و سازنده را بیان می کند.

امیدواریم برای تکمیل این مجموعه همچنان از حمایت های فکری و مالی ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر بهره مند گردیم.

خواهشمند است هرگونه نقد و نظر تجربی و علمی خود را جهت تکمیل این مجموعه با ما درمیان بگذارید.

واللَّه ولی التوفیق

پژوهشکده امر به معروف

قم - خیایان سمیه، کوچه 12 - پلاک 355

تلفن: 37734430 (025)

InfoAl-Adl.ir

ص: 8

گاهی حرفه ای ترین بندبازان هم نمی توانند از »صراط« بگذرند. داوران، آماده تشویق، یا »فُل« گرفتن اند. خیلی ها در »استخر دنیا« غرق شده اند و سوت ها و هشدارهای نجات غریق، نتوانسته آنها را به خود آورد، یا به »ساحل بیداری« برساند.

مشت زنان، چرا به »شکم شهوت« مشت نمی زنند؟

کوهنوردان، چرا به فکر فتح قله »آزادگی« نیستند؟

کشتی گیران، چرا نَفْس خود را »خاک« نمی کنند؟

چرا برای تمرین، به باشگاه »تقوا« و »عفاف« نمی روند؟

چرا برای زیبایی »اندام روح« به عبادت نمی پردازند؟

چرا در کنار بدن سازی، برای »تربیت جان« وقت صرف نمی کنند؟

شناگران، اگر بتوانند طول و عرض عمر شصت، هفتادساله را با موفقیّت طی کنند، لایق جایزه اند، چرا که خیلی از دوندگان، هرگز نمی رسند! و خیلی از وزنه برداران، یک »حرف حق« را نمی توانند بردارند و بسیاری از صاحبان عضلات و بازوهای پرتوان، حریف »نَفْسِ« خودشان نیستند و اسیر یک »عادت«اند!

مدال شرف، بالاتر از مدال طلا و نقره است.

صحنه زندگی ما، با »ماهواره های ملکوت« برای آسمانیان »رِله« می شود. روزی هم در قیامت، برای داوری نهایی و اهدای جوایز، پَخشِ مجدّد خواهد شد.

دست یافتن به عنوان قهرمانی در این مسابقات، واقعاً دشوار است و دوپینگ کنندگان هم، با مرگ، همیشه از دور رقابت ها و صحنه امتیازات، حذف و بیرون رانده می شوند و بعداً چه حسرت ها که:

ص: 10

ای کاش...

راستی »گل« زندگی چیست؟

عُمرِمان، مثل میدان مسابقه است و فرصت های بسیاری را به ما »پاس« می دهند.

افسوس که ما »آبشارزن« نیستیم. و پاس فرصت ها را خراب می کنیم. اگر دیگر به ما پاس ندهند، حق دارند؟

برخی با »فُل«کردنشان، از میدان ارزش ها »اُوت« می شوند، بعضی هم از مرحله مقدماتی، به مرحله نهایی راه می یابند.

دنیا، واقعاً بازیچه است، ولی زندگی، بازی نیست!

حقیقت، در ابدیّتی است که آن سوی دیوارِ مرگ نهفته است. آخرت هم، میدان »رقابت بین المللی« است، تا امتیازات چه کسی بیشتر باشد و عنوان قهرمانیِ »فوز عظیم« را به خود اختصاص دهد.

به قول یکی از دوستان: »فاتح، کسی است که »عکس العملِ« خود را به کسی نشان نمی دهد و پیوسته آن را در »آلبومِ« خدا مخفی می کند و در برابر اشک یتیمی به راحتی »میرزا کوچک« می شود.

به راستی هم قهرمانان میدان اخلاص اندکند، نیز آمیختن قهرمانی به عاطفه هم کمیاب است.

همه در میدان و راه زندگی در حرکتند، امّا مگر هرکس می رود، می رسد؟ مگر هرکس می دود، می برد؟

ای بَسا رونده و دونده ای که »خارج از خطّ« پیش می تازد و عاقبت هم خویش را می بازد. باختن به »نَفْس«، شرمندگی دارد، مدال گرفتن پیشکش!...

ص: 11

برنده واقعی کیست؟ و باخت اصلی کدام است؟...

بگذشت زمان، دست به کاری نزدی

بر گردن لحظه ها مهاری نزدی

صد توپ زدی، تمام را کردی »اُوت«

صد »پاس« گرفته، آبشاری نزدی

جواد محدثی

ص: 12

کم تحرک و کسل کننده اشتغال دارند و همواره در معرض آلودگی های خاصّ زندگی صنعتی و فراصنعتی هستند، آمادگی و سلامت جسمانی، توان مقاومت در برابر بیماری ها و حفظ شادابی و نشاط، از مهمترین مسائل است. برای چنین افرادی یک برنامه ورزشی منظّم، ضروری است. (1)

از این بالاتر امروزه تقریباً در تمام کشورها، برخی از اقسام ورزش به عنوان یک حرفه و شغل، و برای عدّه ای نیز هنر محسوب می شود. بنابراین، تربیت بدنی و ورزش، پاسخی است به یکی از نیازهای بشرِ امروز.

هرچند ورزش برای سلامت بدن ضرورت دارد، ولی زیاده روی در آن نیز روانیست. گروهی اصلاً سراغ ورزش نمی روند و گاهی اظهار مخالفت دارند و گروهی نیز عمده وقت خود را صرف ورزش می کنند.

ورزش فقط منحصر در چند عمل و حرکت بخصوص نیست. می توان گفت کار جسمی، یکی از بهترین ورزش هاست، چون ورزش وسیله است، نه هدف. از این منظر، ورزش از دیدگاه اسلام نه تنها امری مباح و جایز شمرده شده بلکه در برخی موارد، ضروری است؛ هرچند این کار و هر عمل دیگری هرگز نباید همراه با کارِ حرام انجام پذیرد.

سؤال: آیا ورزش هایی که امروز موجود است مسلمانان می توانند بازی کنند یا نه؟

جواب: ورزش هایی که مایه قدرت جسمی یا روحی مسلمین می شود، نه تنها جایز است بلکه در مواردی لازم است. (2)

ص: 14

نمی کنند ورزش های سالم یکی از بهترین برنامه های اوقات فراغت آنها خواهد بود.

جر دی باتلر(1) در کتاب «مقدمه تفریحات سالم و بازی در جامعه»

می گوید: تفریحات سالم و ورزش، در گذراندن اوقات فراغت نقش سازنده ای در جامعه دارد. بازی و ورزش در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان بیان نوعی حالت های روانی و عاطفی است.

رسول اکرم صلی الله وعلیه وآله می فرمود:

«الهو و العبو فانّی اکره اَنْ یُری فی دینکم غلظة»؛

ورزش و بازی کنید و تفریح داشته باشید، همانا من خوش ندارم که در دین شما خستگی و بی نشاطی دیده شود.(1)

و در سخنی دیگر می فرماید:

خوب است پسر در خردسالی و نوجوانی بازیگوش و پرجنب وجوش باشد، تا در بزرگی خویشتن دار و صبور و مقاوم گردد. (2)

امیرمؤمنان علی علیه السلام که بسیاری از پهلوانان و قهرمانان او را در ورزیدگی و پهلوانی مقتدای خود می دانند در رازونیاز خود با خدا چنین آرزویی را مطرح می کند:

«قَوِّ عَلی خِدْمَتِکَ جَوارِحی وَاشْدُدْ عَلی الْعَزیمَةِ جَوانِحی»؛(3)

پروردگارا اندام مرا در راه خدمت به خودت قوی گردان و دلم را برای عزیمت به سویت محکم ساز.

نکته قابل توجه این است که حضرت، قوّت و توانمندیِ جسمی را هدف نمی داند، بلکه خواستار آن است که وسیله ای باشد تا بهتر بتواند در خدمت خالقِ یکتا قرار گیرد و به خلق خدا خدمت کند.

رهبر عزیز و ژرف اندیشمان حضرت امام خمینی قدس سره نیز فرمود:

از قدیم ورزشکاران ایران به یاد خدا و علی علیه السلام بوده اند و این رازِ برجستگی های آنان بوده است....

ص: 17

ورزشکاران به همان صورتی که ورزشِ جسمی دارند، ورزشِ روحی هم داشته باشند.(1)

هرکس در زندگی برنامه داشته باشد استفاده شایان از وقت و عمر خود می برد. امام رضاعلیه السلام فرمود:

«بکوشید اوقات شبانه روزتان به چهار بخش تقسیم شود: قسمتی مخصوص عبادت و رازونیاز با پروردگار، ساعتی برای تأمین امور زندگی، بخشی مخصوص معاشرت با دوستان مورد اعتمادی که عیب هایتان را به شما بازگویند و در دوستی خالص باشند، ساعاتی را هم به استراحت و بهره مندی از تفریحات سالم و لذّت های مشروع بگذرانید؛ که استفاده مطلوب از این قسمت، شما را بر انجام آن سه بخش دیگر توانا می کند.»(2)

سایر ورزش ها را نیز می توان با نام خدا آغاز کرد. احترام پیشکسوت را نگه داشت؛ در تشویق ها صلوات فرستاد یا تکبیر گفت؛ در خوشحالی ها سجده شکر به جاآورد؛ نسبت به وطن، جوانمردی و تعهّد داشت؛ وقت بازی را با ساعات شرعی و ایّام برگزاری مناسبت های مذهبی تنظیم نمود؛ از بلندگوها، تماشاچیان را به ابراز احساسات ملی و انقلابی تشویق کرد و از هیجانات کاذب و اختلاف افکن پرهیز داد. به روی لباس ورزشکاران به جای کلمات بیهوده یا تبلیغ کالاهای شرکت های سرمایه داران، جملات آموزنده نوشت.

بنابراین، ورزشی که سبب دشمنی شود و روحیه انسانی را به روحیه حیوانی تبدیل کند و ورزشکار یا تماشاچی را مورد سوءاستفاده قرار دهد و مردم را از مسائل اسلامی جامعه و دردهای آن دور کند مخرّب است. جای تأسف است که سنگر مدرسه و دانشگاه و کارگاه و اداره، برای مسابقات فوتبال تعطیل و نیمه تعطیل شود و در اثر هیجانات کاذب، گروهی از جوانان، در پارک و خیابان به رقص و پایکوبی بپردازند.

1. بهداشت آب

باید بهداشت و نظافت آب استخرها رعایت شود تا عاری از هرگونه آلودگی و میکروب باشد چون اگر بهداشتِ آب رعایت نشود، خود منبع میکروب و بیماری های مختلف، به خصوص بیماری پوستی می شود لذا لازم است آب استخرها هم گندزدایی شود و هم ضدعفونی شود. در موقع شنا به خاطر بهداشت آب از لوازم آرایشی استفاده نشود. موهای زائد بدن برطرف شود که خود مرکزی برای جمع شدن میکروب و ایجاد بیماری ها و انتقال آن است.

اگر کسی بیماری مسری دارد موظّف است در جاهای عمومی شنا نکند که باعث بیمارشدن دیگران، شود.

جواب: اگر سبب آلودگی مضرّ آب باشد یا مالک دارد و او راضی نیست، جایز نیست.(1)

سؤال: در حال حیض آیا می شود در استخر شنا کرد، ازجهت آلوده شدن آب، حکم شرعی آن چیست؟

جواب: اگر سبب آلودگیِ مضرّ آب باشد یا مالک دارد و او راضی نیست، جایز نیست.(2)

سؤال: زیر دوش که بعد از شنا، دوشی گرفته می شود که کلر استخر از بدن پاک شود، غسل چه صورت دارد؛ با توجّه به این که فقط اجازه می دهند یک دوش گرفته شود، نه بیشتر؟

جواب: مانعی ندارد، ولی نباید بیش از مقدار مجاز آب بریزد.

سؤال: در حین آموزش شنا که شخص چنگ می زند خود را نجات دهد، ضرررساندن به بدن مربی (که گاهی سیاه و کبود می شود) چه حکمی دارد؟

جواب: در مقام اضطرار تکلیفاً جایز است ولو وضعاً دیه خود را دارد. (3)

مسئله: اگر برای آن که کسی را از غرق شدن نجات دهد، سر را در آب فروبرد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه اش باطل است. (1)

مسئله: اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و تمامِ سرِ او را آب بگیرد، یا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد روزه او باطل نمی شود. (2)

سؤال: روزه کسی که با پوشیدن لباس مخصوص در آب فرومی رود بدون این که بدنش مرطوب گردد، (مثل لباس غواصان) چه حکمی دارد؟

جواب: اگر لباس به سرش چسبیده باشد، صحت روزه اش محل اشکال است و بنابر احتیاط واجب قضای روزه آن روز لازم است. (3)

مسئله: زن در حال روزه کراهت دارد در آب بنشیند.(4)

توجه:

1. ورزشی که سبب ضعف بدنی شود در حال روزه مکروه است.

2. برای تمرین یا مسابقه ورزشی نمی توان روزه خواری کرد؛ بلکه می توان به مسافرت رفت و برگشت.

اشکال ندارد. در مسابقه اسب دوانی و تیراندازی باید شرایط ذیل مراعات شود.

1 نوع حیوان و نوع اسلحه باید مشخص شود، مثلاً با اسب عربی است یا غیر آن و اسلحه کمری است یا غیر آن.

2 هر دو حیوان یا هر دو اسلحه از نظر ضعف و قوّت و سلامت مساوی باشند، یعنی یکی ضعیف و دیگری قوی، یکی سالم و دیگری معیوب نباشد.

3 جایزه ای که قرار می دهند کاملاً مشخص باشد، یعنی باید آن را ببینند یا طوری آن را توصیف کنند که ابهام نداشته باشد، پس اگر بگویند هر کسی باخت یک وعده به دیگران غذا بدهد و نوع و قیمت غذا معلوم نباشد صحیح نیست.

4 کیفیت تیراندازی ازنظر تعداد تیر، نشانه، محل رهاکردن تیر و مسافت تیراندازی و مسابقه ازنظر ابتدا و انتها برای هر دو طرف مشخص باشد. (1)

توجه: شرطبندی در مورد حیوانات بدین معنی که دو حیوان مسابقه دهند، مثلاً دو حیوان را به جان یکدیگر بیندازند و صاحب حیوانی که مغلوب می شود چیزی بپردازد، حرام است.(2)

دارای ثواب خواهد بود. بنابراین هرنوع ورزش و مسابقه ای که شرایط زیر را داشته باشد جایز است:

الف. برای سلامتی ورزشکار ضرری نداشته باشد.

ب. از ابزار قمار در آن استفاده نشود.

ج. فرد یا گروه برنده از بازنده چیزی دریافت نکند و درخواست کار یا خدمتی نداشته باشد.

پس بسیاری از مسابقه های علمی و آموزشی و ورزشی که امروزه در جهان برگزار می شود و شرایط فوق را داراست اشکال ندارد.

توجه:

1. اگر در ورزش و مسابقه جایزه برندگان را دولت یا مؤسسه و سازمان خاصّی بپردازد و از بازنده چیزی دریافت نشود اشکال ندارد. (1)

2. هرگونه ورزش و مسابقه ای که با وسایل قمار، مانند پاسور و نرد انجام شود حرام است؛ هرچند بردوباختی در کار نباشد. (2)

3. ورزش و مسابقه ای که همراه با برد و باخت باشد، یعنی شرط شود که برنده از بازنده چیزی دریافت کند یا بازنده، کاری برای برنده انجام دهد، هرچند از ابزار قمار، استفاده نشود، حرام است. (3)

4. شطرنج و هر چیزی که وسیله قمار بوده، اگر به طور کلّی از ابزار قماربودن خارج شده و حالت اوّلیه خود را ازدست داده است

ص: 25

و امروزه مثلاً به عنوان وسیله بازی فکری از آن استفاده می شود، بازی با آن، بدون بردوباخت، اشکال ندارد،(1) ولی برای کسی که می داند هنوز جزو ابزار قمار است یا نمی داند حالت قبلی خود را ازدست داده یا نه جایز نیست. (2)

5. بردوباخت در مسابقه تیراندازی و اسب دوانی، اشکال ندارد. (3)

6. ورزش و مسابقه ای که سبب ضرررساندن به سلامتی و بدن افراد می شود، حرام است.(4)

ص: 26

می کند. دخترانی که ورزش می کنند صدایشان کلفت و جثّه ای درشت و قوی مانند مردان پیدا می کنند.

پروفسور »لودویک بروکوب« کارشناس ورزشی، در مسابقات المپیک مکزیک، وضعیت 911 دختر ورزشکار را مورد بررسی قرار داد و مشاهده کرد نیمی از این دختران اندامی درشت شبیه مردان پیدا کرده اند.

برای بانوان نیز حرام است، افزون بر این، زن مسلمان دارای شأن و احترامی است که در ورزش نیز باید این احترام و شأن حفظ شود. برای مثال، دوچرخه سواری و دویدن در معابر عمومی با شأن زن مسلمان سازگار نیست. البته اگر محل های مخصوصی برای این گونه ورزش ها در نظر گرفته شود، و در معرض دید نامحرمان نباشد اشکال ندارد.

سؤال: به نظر شما این که گفته شده زنان می توانند سوار دوچرخه و موتورسیکلت شوند و چادر سیاه برای زنان کراهت دارد، چیست؟

جواب: دوچرخه سواری و موتورسواری بانوان موجب جلب نظر مردان و معرض فتنه و به فساد کشیده شدن اجتماع است و منافی با عفت بانوان است، و لازم است ترک شود، چادر داخل در عنوان رداء است و رداء مشکی کراهت ندارد. (1)

سؤال: حکم دوچرخه سواری و موتورسواری خواهران با مانتو در سطح شهر ،با توجه به آثار سوء اجتماعی و اخلاقی آن چیست؟

جواب: با توجه به پیامدهای سویی که این گونه امور دارد، لازم است از آن پرهیز شود و به وسوسه هایی که این و آن می کنند توجه نکنید. (2)

در حدیثی از امام معصوم علیه السلام نقل شده که:

زن ها بر اسب سوار نشوند، این کار موجب تهییج و فساد خواهد شد. (3)

توان رزمی مسلمین را بالا می برد. این ورزش ها عبارتند از سوارکاری، تیراندازی و شنا.

خداوند متعال در قران کریم می فرماید: «در برابر آنها (دشمنان) آن چه توانایی دارید، از نیرو و اسبان سواری آماده و مهیا سازید.» (1)

ویژگی های جسمی و رزمی زنان عامل مهمّی است که باید هنگام بحث از توسعه رشته های ورزشی مورد توجّه قرار گیرد. ورزش های سنگینی که نیازمند توانایی بالای بدنی و استقامت و تحرّک فراوانند، هیچ تناسبی با جسم و روان زن، ندارند، و آثار نامطلوبی به جای می گذارند. (2)

سؤال: آیا بانوان می توانند در کلاس های اسلحه و تیراندازی با رعایت حجاب شرکت کنند؟

جواب: با رعایت وظایف شرعیه و عدم مفسده مانع ندارد.(3)

سؤال: در صورت نبودن مربّی خواهر، آیا برای برادران جایز است با درنظر گرفتن لزوم امر (ارتش بیست میلیونی) به خواهران آموزش نظامی دهند؟

جواب: آموزش نظامی برای خواهران مانع ندارد ولی اگر مربّی مرد است باید اجتناب شود.(4)

ص: 30

دختر و پسر نامحرم انگیزه های مشترک و یا جداگانه ای برای روابط خود داشته باشند.

جواب: اگر شأنیت مفسده دارد اجتناب لازم است بلکه اولی ترک آن است مطلقا.(1)

مسئله: اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتی باشند که کسی در آنجا نباشد ودیگری هم نتواند وارد شود چنانچه بترسند که به حرام بیفتند از آنجا بیرون بروند.(2)

دیگران حرام است، خواه آن زن جوان باشد یا پیر، زشت باشد یا زیبا (1)

سؤال: نگاه کردن زنان در استخر شنا به بدن زنان چه حکمی دارد؟

جواب: نگاه کردن زن به بدن زن دیگر با قصد لذّت حرام است. (2)

سؤال: بعضی بعد از شنا می آیند مایو خود را در زیر دوشی که درب ندارد و دیگران او را می بینند بیرون می آورند انسان چشمش به عورت آنها می افتد چه حکمی دارد؟

جواب: نگاه عمدی به عورت دیگری حرام است، اگرچه از پشت شیشه یا در آیینه یا آب صاف و مانند اینها باشد و احتیاط واجب آن است که به عورت بچّه ممیّز هم نگاه نکنند.(3) ولی تماشای ورزش بانوان برای آقایان جایز نیست و از آنجا که نگاه مرد به بدن زن نامحرم حرام است بانوان باید بدن خود را به جز صورت و دست ها تا مچ از نگاه نامحرم بپوشانند.

سؤال: آیا زن می تواند با لباس های گشاد و با روسری و شلوار در پیش مرد نامحرم ورزش کند؟

جواب: از این عمل احتراز شود. (4)

سؤال: برخی در حال زمینه سازی برای شرکت زنان در ورزشگاه جهت تماشای مسابقات مردان می باشند، از آنجا که در این مکان ها غالباً توسط طرفداران تیم های ورزشی، حرکات غیراخلاقی صورت می گیرد و تبعات سوئی را به همراه دارد، آیا زمینه سازی و شرکت زنان در این مکان ها که موجب هتک حرمت آنها می شود چه صورت دارد؟

جواب: هرگاه موجب فساد یا هتک حرمت احکام اسلامی گردد، جایز نیست. (1)

سؤال: اختلاط زن و مرد در ورزشگاه برای تماشا و تشویق ورزشکاران چه حکمی دارد؟

جواب: جایز نیست. (2)

بانوان، هرگز به معنای فاصله گرفتن از ضوابط دینی و ارزش های اسلامی نیست، بلکه هدف از این امر، یافتن توانایی بیشتر برای نزدیک شدن به همین ارزش ها و معیارهاست. بنابراین لازم است برای رعایت حدود و مسائل شرعی در زمان برگزاری مسابقه ها از هیچ کوششی دریغ نکنند.(1)

ص: 38

جواب: جایز نیست! (1)

سؤال: عکس گرفتن با دوربین مخفی بدون اطلاع افراد در میان تماشاچیان، از ورزشکاران چه حکمی دارد؟

جواب: فی نفسه اشکال ندارد مگر این که مفسده ای بر آن مترتب شود. (2)

سؤال: آیا از کسی که راضی نیست می توان عکس یا فیلم تهیه کرد؟

جواب: مانعی ندارد، مگر این که اسباب ایذاء و اذیّت او باشد. (3)

سؤال: آیا عکس برداری با تکثیر و توزیع آن بدون رضایت صاحب عکس جایز است؟

جواب: اگر موجب اذیّت صاحب عکس باشد، جایز نیست.

سؤال: عکس انداختن مرد نامحرم از زن نامحرم و بالعکس چه صورت دارد؟

جواب: اگر مقدار لازم را پوشانده باشد مانع ندارد. (4)

سؤال: عکس گرفتن دبیران مرد همراه دانش آموزان دختر یا ورزشکاران همراه تماشاگران دختر چه حکمی دارد؟

جواب: اگر مفسده ندارد و یا مستلزم فعل حرام نباشد اشکال ندارد. (5)

سؤال: نگه داشتن یا نصب عکس ورزشکاران مرد توسط دختران بر روی جلد دفتر و وسایل خود چه صورتی دارد؟

ص: 40

جواب: جایز نیست.(1)

سؤال: چاپ عکس و تصویر خانم های ورزشکار در روزنامه ها، مجلّات و جلد دفترچه و کتاب چه حکمی دارد؟

جواب: اگر مفسده داشته باشد جایز نیست و غالباً چنین امری موجب مفسده است.(2)

نگاه با قصد لذّت، حرام است.

سؤال: نظرکردن مرد به عکس زن اجنبیّه در صورتی که او را بشناسد جایز است یا نه؟ برفرض عدم جواز، مراد از شناختن چیست؟ همین که بداند صاحب عکس دختر یا عیال فلان شخص است کافی است یا چیز دیگری مراد است؟

جواب: نظر به عکس زن اجنبیّه ای که او را به عنوان زن فلان شخص یا خواهر فلانی قبلاً بشناسد، جایز نیست؛ علی الاحوط. (1)به احتیاط نزدیکتر است)

سؤال: نگاه کردن به عکس زنان غیرمسلمان یا مسلمان که حجاب اسلامی را کاملاً رعایت نکرده اند چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که مرد، زن ها را نشناسد و نترسد که به مفسده بیفتد، بدون قصد لذّت و ریبه، اشکال ندارد؛ اگرچه احتیاط مستحب در ترک است.

سؤال: اخیراً چاپ و توزیع عکس ورزشکاران زیبایی اندام رایج شده و در خیابان و مغازه ها اقدام به خرید و فروش آن می کنند، آیا خرید و فروش و توزیع این عکس ها جایز است؟

جواب: در فرض داشتن مفسده، حرام است و واجب است از هرگونه تبلیغ و ترویج و تکثیر آن اجتناب شود.

آیةاللَّه تبریزی: خرید و فروش اشیایی که مبدأ نشر و ترویج فساد در جامعه می شود جایز نیست.(2)

ص: 42

ص: 44

باید توجّه داشت که برای ورزش حتی، مسابقات بین المللی نمی توان نماز واجب را ترک کرد.

عیش ونوش است و موسیقی، نوازندگی با همان اوصاف است و در حکم باهم فرقی ندارد و هر دو حرام است.(1)

سؤال: استفاده از نحوه آوازخوانی و موسیقی به شکلی که در زمان طاغوت کم وبیش متداول بود، در رادیو و تلویزیون چه حکمی دارد؟

جواب: غنا و موسیقی مطرب حرام است و صداهایِ مشکوک مانع ندارد. (2)

سؤال: استفاده از وسایلی مثل (تنبک، ساز، دف...) برای تشویق ورزشکاران چه صورت دارد؟

جواب: جایز نیست. (3)

سؤال: کف زدن و سوت کشیدن و خواندن ترانه برای تشویق ورزشکاران چه حکمی دارد؟

جواب: دو مورد اوّل اگر به حدّ لهو محرم نرسد جایز است و مورد سوّم اشکال دارد.(4)

مسئله: اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی نکند و اتفاقاً آن چیز تلف شود ضامن نیست، ولی اگر شرط کنند که اگر تلف شود عاریه کننده ضامن باشد، باید عوض آن را بدهد. (1)

مسئله: خرید و فروش ابزاری که منافع مقصود از آنها منحصر در حرام باشد، مانند ابزار قمار، حرام است ولی خرید و فروش ابزار مشترک که هم منفعت حلال دارد و هم حرام، برای منفعت حلال آن اشکال ندارد.(1)

سؤال: اگر شطرنج بدون پول باشد آیا بازهم حرام است؟

جواب: حرام است. (2)

سؤال: اگر شطرنج آلت قمار بودن خود را به کلی ازدست داده باشد و چون امروزه تنها به عنوان یک ورزش فکری از آن استفاده می شود، بازی با آن چه صورت دارد؟

جواب: برفرض مذکور اگر برد و باختی دربین نباشد اشکال ندارد.(3)

سؤال: بازی های سرگرم کننده ولی بدون شرطبندی، مانند شطرنج و تخته نرد، پاسور و غیره... چگونه است؟

جواب: بازی با آلات قمار مطلقاً حرام است. (4)

سؤال: بازی با آلات قمار، مانند پاسور و غیر آن از طریق کامپیوتر چه حکمی دارد؟

جواب: حکم بازی با آلات قمار را دارد. (5)

ص: 54

به نظر مکلّف، شطرنج اگر در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در این صورت بازی با آن بدون شرطبندی اشکال ندارد. (1)

سؤال: حکم بازی بیلیارد چیست؟

جواب: هرگاه از آلت قمار خارج شده باشد و در نزد عرف یک وسیله سرگرمی مسحوب شود، بازی با آن بدون بردوباخت اشکال ندارد. (2)

سؤال: بازی با آلاتی مثل شطرنج و بیلیارد در کشورهای خارجی چه حکمی دارد؟ مصرف مال برای استفاده از این آلات بدون شرطبندی چه حکمی دارد؟

جواب: حکم بازی با شطرنج و آلات قمار در مسائل قبل بیان شد و در حکم مذکور فرقی بین بازی با آنها در کشورهای اسلامی یا غیر اسلامی و بین بازی با مسلمان یا کافر وجود ندارد و خرید و فروش آلات قمار و مصرف مال در آن موارد جایز نیست. (3)

سؤال: اگر بازیکنان بدانند، تماشاگران بر روی آنان شرط می بندند، آیا باید بازی را ترک گویند؟

جواب: لزومی ندارد. (1)

سؤال: معمولاً در برخی از مسابقات ورزشی مردم باهم شرط می بندند مثلاً: اگر شما برنده شدید یک وعده غذا می دهم، نوشابه می خرم، آیا جایز است این گونه شرط بندی؟

جواب: شرط بندی در موارد مذکور الزام آور و واجب الوفاء نیست و اجبار بر عمل به شرط حرام است. (2)

سؤال: برای تهیه لوازم مسابقه مثل توپ و جایزه آیا جایز است برگزارکنندگان از بازیکنان پول دریافت کنند؟

جواب: برای جایزه، جایز نیست، ولی تهیه مخارج وسایل بازی عیبی ندارد.

سؤال: شرط بندی کردن و شکستن جناغ سینه مرغ آیا جایز است و این کار بین زن و شوهر یا والدین یا فرزند خود چه حکمی دارد؟

جواب: اگر بردوباخت باشد حرام است. (3)

سؤال: بیشتر اوقات مشاهده می شود که بعضی در مسابقات فوتبال، والیبال، به خصوص پینگ پنگ مبلغ 40 یا 50تومان پول می سپارند و روی آن شرطبندی می کنند که هر گروه یا تیمی که برنده شود با آن پول میوه یا شیرینی خریداری کرده و بخورند. آیا این بازی حکم قمار دارد یا خیر؟

جواب: اگر پولی برد و باخت می شود حکم قمار را دارد و حرام است. (4)

ص: 56

سؤال: آیا در خیابان و جلو مغازه ها که جوان ها یا بچّه ها فوتبال دستی بازی می کنند و یک نوشابه، بسنتی می برند چه حکمی دارد؟ آیا قمار محسوب می شود؟

جواب: در فرض مسأله جایز نیست و قمار محسوب می شود. (1)

سؤال: بچّه ها کارت بازی می کنند و کارت طرف مقابل را می برند، آیا حکم قمار را دارد و لازم است مانع آنها شد؟

جواب: بر ولیّ است که مراقبت کند. (2)

سؤال: وقتی مسابقه تمام می شود مربّی از بچه های تیمی که باخته اند مقداری پول می گیرد و برای همه (برندگان و بازندگان) بستنی یا شیرینی می خرد و اسم این عمل را هم تنبیه و جریمه می گذارد، آیا گرفتن این پول و یا خوردن بستنی... جایز است یا نه؟

جواب: اگر بدون رضایت باشد و الزامی در کار باشد جایز نیست. (3)

سؤال: اگر در شرط بندی، دوطرفی که شرط بسته اند راضی باشند وجهی را بدهند یا چیزی بخرند، آیا این شرط بندی هم حرام است؟

جواب: بله اشکال دارد. (4)

ص: 57

ص: 58

مسئله: مسافری که قصد دارد یا می داند در جایی حداقل ده روز می ماند، باید در آنجا نماز را تمام بخواند. (1)

مسئله: مسافری قصد کرده، ده روز را در محلی بماند اگر بیشتر از ده روز در آنجا بماند، تا وقتی که مسافرت نکرده است باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد کند.(2)

مسئله: مسافری که باید نمازهای چهاررکعتی را در سفر، دو رکعت بخواند نباید در آن سفر روزه بگیرد ولی باید قضای آن را به جا آورد، و مسافری که نمازش را تمام می خواند، مثل کسی که ده روز را در ماه رمضان در جایی می ماند، باید در سفر روزه بگیرد.(3)

مسئله: کسی که در ماه رمضان بعد از ظهر به مسافرت می رود روزه اش صحیح است و باید آن را تمام کند. (4)

مسئله: کسی که قبل از ظهر به وطن یا جایی که ده روز می ماند برسد و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، باید نیت روزه کند و صحیح است. (5)

مسئله: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد ولی اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است.(6)

می کنند. از آنجا که خواهران ورزشکار هم گاهی به کشورهای دیگر می روند بعضی از وظایف شرعی در مسافرت اشاره می شود.

مسافرت به کشورهای غیراسلامی دارای مسائلی است. ابتدا لازم است بدانیم کشور اسلامی کجاست و کشور کفر چه خصوصیتی دارد. تفصیل این مطلب در کتب فقهی ذکر شده است.(1)

سؤال: غذاهایی که از دست کفّار گرفته می شود چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که احتمال بدهیم این غذاها به وسیله کارخانه ها یا ابزارآلات یا دستکش تهیه شده هیچ اشکالی ندارد، ولی هرگاه یقین داشته باشید با دست یا بدن آنها با رطوبت تماس پیدا کرده احتیاط آن است که در غیر موارد ضرورت اجتناب شود، اما در موارد ضرورت، مثل مسافرت هایی که به کشورهای غیراسلامی می شود و پرهیز از این امور مشکل است، می توانید پرهیز نکنید. (2)

مسئله: فرآورده های لبنی که از حیوان حلال گوشت زنده گرفته می شود، مثل شیر، ماست، پنیر، کشک، کره، خامه که از گاو و گوسفند باشد همگی پاک و خوردن آن حلال است، هرچند شخص کافر آن را تهیّه کرده باشد و یا در بازار غیرمسلمان به فروش برسد، و یا از کشورهای غیراسلامی وارد کرده باشند، مگر آن که انسان یقین کند با بدن کافر تماس پیدا کرده و نجس شده است.(3)

مسئله: چیز پاک را اگر انسان شک کند نجس شده یا نه، پاک است و جستجو و وارسی هم لازم نیست، هرچند بتواند نجس یا پاک بودن آن را

ص: 61

بفهمد. بنابراین، در مثال هایی که آورده می شود، حکم به طهارت می شود و نیاز به پرسش و تحقیق و پرهیز نیست:

وسائل و لوازمی که در هتل ها وجود دارد، ازجمله ظروف غذا، حوله حمام و دستشویی، صابون و رختخواب... که یقین به تماس با بدن کافر آن هم به گونه ای که رطوبت سرایت کرده باشد.

نوشابه ها و سایر نوشیدنی هایی که اصل آنها پاک و حلال است و معلوم نیست که با بدن کافر تماس داشته باشد یا نه.

نان و سایر پختنی ها که غیرمسلمان طبخ آن را انجام داده و ماده اولیه آن پاک بوده ولی یقین به نجس شدن آن نیست، پاک می باشد. (1)

سؤال: آیا می توانیم در کشورهای خارجی در رستوران هایی که آشپز و پیشخدمت ها مسیحی هستند، غذاهای غیرگوشتی مثل سبزیجات و ماهی و تخم مرغ بخوریم یا نه؟

جواب: اگر یقین به ملاقات آنها با رطوبت به بدن کافر باشد نجس است و نباید بخورید.(2)

سؤال: آیا اهل کتاب نجس هستند؟

جواب: احتیاط اجتناب (دوری کردن) است مگر برای کسانی که در سفرهای خارجی یا در محیط خود به آن نیاز پیدا می کنند.(3)

مسئله: چیزی که از چرم حیوان خون جهنده دار تهیه شده، مانند کیف و کفشی که معلوم است از چرم گاو تهیه شده، اگر ذبح شرعی آن

ص: 62

معلوم نیست، یعنی نمی دانیم به طریق شرعی ذبح شده یا نه، اقسام مختلفی دارد بدین شرح:

* اگر از مسلمان خریداری می شود و ساخت کشور اسلامی است، پاک است.

* اگر از مسلمان خریداری می شود ولی ساخت کشور غیراسلامی است، مثلاً در بازار کویت کیف و کفشی می خرد که ساخت ایتالیا است؛ نجس است، مگر این که معلوم شود که ذبح شرعی شده.

* اگر از غیرمسلمان خریداری می شود ولی ساخت کشورهای اسلامی است، مثلاً در لندن کفشی و کیفی می خرد که ساخت سوریه است؛ پاک می باشد.

* اگر از غیرمسلمان خریداری می شود و ساخت کشور غیراسلامی است؛ نجس است.

* اگر از مسلمان می خرد و معلوم نیست از چه کشوری است؛ پاک است.

* اگر از غیر مسلمان می خرد و معلوم نیست از چه کشوری است؛ نجس است. (1)

ص: 63

ص: 64

قضاوتی موردپسند خدا و وجدان انجام داد آسوده خاطر است و به خود می بالد، اما اگر خدای ناکرده خلاف وجدان خود کاری کند چقدر ناراحتی و فشار وجدان برای او هست. البته این عمل خلاف باراوّل و دوّم، او را ناراحت می کند، امّا اگر خدای ناکرده عادت کرد، دیگر نه تنها ناراحت نمی شود بلکه تضییع حقوق دیگران را حق خود و دوستانش می داند.

سؤال: پرداخت مبلغی به داور تیم های ورزشی برای آن که اشتباه یکی از تیم ها را نادیده بگیرد چه حکمی دارد؟

جواب: اگر سبب ظلم و تضییع حقوق آنها شود جایز نیست. (1)

سؤال: آیا جایز است از داروان کشورهای غیراسلامی برای داوری دعوت به عمل آید؟

جواب: در ورزش های مشروع و جایز، که سبب تقویت در کفر آنها نشود جایز است.(2)

سؤال: جوانی به عنوان مربّی و داور بین المللی بعضی از ورزش ها به کار مشغول است. شغل او اقتضا می کند که به باشگاه هایی وارد شود که غنا و موسیقی حرام در آنها پخش می شود، با توجّه به این که این کار مقداری از هزینه های زندگی او را تأمین می کند چه صورت دارد؟

جواب: این شغل برای او اشکال ندارد هرچند گوش دادن به غنا و موسیقی لهوی برای او حرام است. امّا در موارد اضطراری جایز است داخل مجلس غنا و موسیقی حرام شود ولی باید از گوش دادن به آن اجتناب کند و آن چه که بدون اختیار به گوش او می خورد اشکال ندارد.(3)

ص: 66

حال فرق نمی کند این القاب ازروی شوخی یا توهین یا دشمنی باشد.

سؤال: شرکت در مجالس و محافلی که انسان در آنها گاهی مبتلا به شنیدن کلام غیرمناسبی ازقبیل فحش و افترا بر مقامات دینی یا مسئولین جمهوری اسلامی یا مؤمنین می شوند، چه حکمی دارد؟

جواب: مجرد حضور در آن مجالس تا زمانی که مستلزم ابتلاء به عمل حرام مانند گوش دادن به غیبت و همچنین موجب تأیید و ترویج منکر نباشد فی نفسه اشکال ندارد ولی نهی از منکر با وجود شرایط آن واجب است. در مسئله ذکر شده فرق نمی کند که افتراء به یک وزیر باشد، یک نماینده باشد، یک ورزشکار و یا هر مسلمان دیگری که باشد در هر حال زشت و گناه است. (1)

در بسیاری از مسابقات دیده می شود تماشاچیان در موقع تماشای مسابقات، فحش و افتراء و کلمات زشت در مورد تیم مقابل یا تماشاچیان تیم مقابل به زبان می آورند که حرام است و همچنین است نام گذاری برای افراد یا تیم های مقابل، این کار درستی نیست و در شأن جوان و زن مسلمان و انقلابی نیست.

همچنین ایجاد تشنّج در اجتماع که باعث نگرانی و هرج ومرج در جامعه و ضررزدن به مال مردم و بیت المال (شکستن شیشه، آتش زدن ماشین، خراب کردن باجه تلفن...) خراب کردن وسائل ورزشگاه ازقبیل (شیر آب، پاره کردن شلنگ دستشویی، کمد...)، کثیف و آلوده کردن مکان ورزشی که یک مکان عمومی است، کار درستی نیست.

ص: 68

ص: 70

4. ورزشکار و یا تماشاچی نباید مورد استعمار و استثمار قرار گیرد.

5. ورزش نباید سلطه کفّار را درپی داشته باشد.

6. ورزش نباید با بودجه حرام باشد.

7. ورزش نباید تبلیغ کالاهای حرام باشد.

8. ورزش نباید مشمول لهو باشد.

9. ورزش نباید مزاحم کارهای واجب باشد.

10. ورزش نباید تبلیغ کفّار و کالاهای آنان باشد.

مسئله: هر عملی که خارج از حدود الهی، موجب کینه و دشمنی و گسستن پیوندهای عاطفی، ایمانی گردد حرام است.

سؤال: شرکت در مسابقاتی که حریف در آن از کشور دشمن مسلمین می باشد، و انجام مسابقه به منزله رسمیت دادن به آن کشور است، چه حکمی دارد؟

جواب: در فرض مزبور جایز نیست. (1)

سؤال: شرکت در مسابقات بین المللی در کشوری که دشمن مسلمین محسوب می شود چه حکمی دارد؟

جواب: اگر تقویت دشمن مسلمین نباشد و اظهار قوّت مسلمین باشد، مانعی ندارد.(2)

سؤال: شرکت در مسابقاتی که باخت در آن، سرشکستگی کشور اسلامی را درپی خواهد داشت، چه حکمی دارد؟

جواب: مجرد باختن، هتک حرمت حساب نمی شود؛ و اگر به

ص: 72

مسابقه دهندگان یا به مملکت اسلامی توهین کنند، هتک حساب می شود. (1)

خریدوفروش ورزشکاران، تبلیغات بیش از اندازه، جوایز کلان و شرطبندی نیز ازجلمه عوراض منفی ورزش امروز جهان است که سلامتی فکر و جسم ورزشکاران را تهدید می کند، و آنان را چون کالایی بی جان بازیچه دست دیگران می سازد.

متأسفانه بعد از بررسی های کارشناسی مشاهده شد که هیچ گونه معیار و مبنایی جهت تعیین مبلغ برای ورزشکاران در تنظیم قراردادها وجود ندارد و اگر مقرراتی هم وجود داشته باشد خیلی کمرنگ است. آنچه مبالغ را معین می کند بازار است و رقابت و مسائل پشت پرده... در بررسی میانگین قرار داد بازیکنان در سال79و77 در رشته هایی که به طور نمونه عنوان شده ،به ارقام ذیل رسیده ایم، البته در مقایسه با درآمدهای نجومی بازیکنان حرفه ای با میانگین حدوداً دومیلیون دلار در سال، چشمگیر نیست.

فوتبال با میانگین ده میلیون تومان، والیبال با میانگین شش میلیون تومان، بسکتبال با میانگین سه میلیون تومان... رشته های رزمی با میانگین یک میلیون تومان که بازی کنان تیم های ملی به غیر از قرارداد با باشگاه های خود چهل هزار تومان از کمیته ملی المپیک دریافت می کنند، درخصوص بانوان مبالغ قرارداد باشگاه ها بسیار پایین است.(1) باز جای خوشبختی است که در ایران و بسیاری از کشورها اینگونه مسائل مالی و اهداف اقتصادی و درآمدهای نجومی در ورزش بانوان کم رنگ تر است.

استفتاء: آیا خرید ورزشکار از کشورهای خارجی اهل کتاب یا کافر برای ترقّی در آن رشته جایز است؟

ص: 74

جواب: اجازه آنها جایز است با مراعات احکام شرعی مربوط به کفّار.

استفتاء: آیا با این بودجه سنگین که از بیت المال خرج این گونه ورزشکاران می شود، می توانند خود را به تیم های خارجی بفروشند؟

جواب: این کار در محدوده و چهارچوب ضوابط و مقررات حکومت اسلامی جایز است.(1)

استفتاء: آیا ورزشکاری که با بودجه شخصی خود به شهرت رسیده می تواند خود را به تیم های خارجی بفروشد؟

جواب: هرگاه ضرری برای اسلام و مسملین نداشته باشد مانعی ندارد.(2)

استفتاء: آیا جایز است ورزشکاران خود را به تیم های دیگر بفروشند برای ورزش؟

جواب: باید خصوص قرارداد ملاحظه شود. (3)

استفتاء: پذیرش کمک های مالی کفّار و منافقان و تبلیغ ظالمان و استثمارگران از طریق میادین ورزشی و لباس های ورزشکاران و اقدامات آنان چه حکمی دارد؟

جواب: جایز نیست. (4)

به پیغمبرصلی الله وعلیه وآله می گفتند نه بیکار است می فرمود: »از چشم من افتاد. یعنی جوان بیکار در نظر پیامبرصلی الله وعلیه وآله ارزش ندارد.(1)

سؤال: افراط در ورزش به گونه ای که مسائل زندگی را تحت الشعاع قرار دهد چه حکمی دارد؟

جواب: هر جوانی باید مشغول به کاری باشد، خدا آدم بیکار را دوست ندارد، ورزش شرعاً کار محسوب نمی شود.(2)

سؤال: آیا می توان ورزشکاری، و مربّیگری ورزش را، به عنوان شغل انتخاب کرد؟

جواب: شغلی که در شرع ترغیب شده است که انسان داشته باشد و بیکار نماند شامل بازی نمی شود. (3)

آن، حوادث نقض مقرّرات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقرّرات هم با موزاین شرع مخالفت نداشته باشد جرم محسوب نمی شود. (1)

سؤال: در یک مسابقه رزمی اگر ورزشکاری از قوانین سرپیچی نماید و خود مجروح شود، آیا خود ضامن هست یا حریف یا داور یا مربّی؟

جواب: آن کسی که او را مجروح کرده است. (2)

سؤال: بعضی از مربّیان حرکات ورزشی را به درستی آموزش نمی دهند و این باعث ناراحتی هایی در مفاصل و اندام ورزشکار می گردد. آیا مربی ضامن است؟

جواب: مربی ضامن نیست، شخص در موارد احتمال خوف ضرر باید اقدام به این عمل نکند تا مطمئن شود که در اثر این عمل خطری متوجّه او نمی شود. (3)

سؤال: در صورتی که نجات غریق، که وظیفه امداد دارد، از نجات شخص غریق امتناع ورزد و آن شخص غرق شود، آیا مسئولیتی متوجّه او خواهد بود؟

جواب: اگر نجات غریق مسئولیت مراقبت را پذیرفته و محل، جای خطرناکی است که مردم به اعتماد پذیرش مسئولیت او، وارد استخر یا دریا می شوند، اگر کوتاهی کند مسئول است.(4)

سؤال: مربّی در ورزش بدون اجازه والدین، کودکی نابالغ را به کلاس راه می دهد، کودک بدون تقصیر مربّی در سانحه ورزشی مجروح می گردد، آیا مربّی ضامن است؟

ص: 77

جواب: اگر به دعوت مربّی، کودک به کلاس رفته باشد، مربّی ضامن است. امّا اگر کودک خودش بدون دعوت مربّی به کلاس رفته باشد، مربّی ضامن نیست. (1)

سؤال: اگر برای نجات جان کسی ضرری به او رسید، آیا نجات دهنده ضامن است یا نه، به طور مثال: در آنجایی که شخص ضربان قلب دارد، ولی ماساژدهنده متوجّه نباشد و قلب او را ماساژ دهد و به او ضرر جانی برسد و طرف فوت شود، آیا نجات دهنده ضامن است یا نه، در حالی که قصد کمک داشته است؟

جواب: بلی ضامن است.(2)

سؤال: اگر در اثر برداشتن وزنه ای سنگین یا ورزش مشت زنی حرفه ای ضرر به انسان وارد شود حکمش چیست؟

جواب: اگر در ورزش مشت زنی یا وزنه برداری این خوف باشد که در اثنای بازی به او آسیبی وارد شود و یا او به دیگری آسیبی وارد کند، مثل کورشدن چشم و شکستن استخوان و پاره کردن پرده گوش، جایز نیست. (3)

سؤال: در حین آموزش، ضرررسیدن به بدن مربّی، چه حکمی دارد؟ مثلاً در شنا وقتی کسی که آموزش می بیند از ترس این که غرق شود به بدن مربی چنگ می زند که بدن مربّی گاهی هم سیاه و کبود می شود؟

جواب: در مقام اضطرار تکلیفاً جایز است ولو وضعاً دیه خود را دارد. (4)

ص: 78

جواب: ورزش برای بانوان در معابر عمومی جایز نیست؟(1)

سؤال: معلولین قطع نخاع برای ورزش و مسابقه، همراهی برای کمک کردن می خواهند؛ استفاده ما همراهان از وسائل و غذای ورزشگاه به چه صورت است؟ و گاهی از جوائز ورزشکاران (مثل گرمکن، تی شرت...) به همراهان داده می شود، آیا اشکال شرعی ندارد؟

جواب: تابع مقررات است. (2)